21 Kasım 2016 Pazartesi

Vito CIPRIANI - REVOLVER - 1973


REVOLVER

"Toplum vicdanı dediğimiz arzular bazen adaleti, bazen düzenin devamını, bazende tabancayı seçiyor"


Müfettiş Vito Cipriani (Oliver Reed) eşiyle sürdürdüğü sakin hayatın bir gün içerisinde tümüyle değişimine tanıklık eder. Kanun koruyucu olarak görevinin başına çağrıldığı günün bitiminde karısının yerel gangsterlerce kaçırılmasının haberini alır. 

Taşradan bir başka ülkeye kadar uzanan büyük bir suç ağının isteği Cipriani'nin yönettiği hapishanede ki acemi bir hırsız olarak nam salan mahkum Milo Ruiz'in (Fabio Testi) kaçışını sağlanmasıdır. 

Ruiz'in kaçısını organize eden Cipriani, hapishaneden kurtardığı adamı rehin alınan karısına karşı rehin alır ve organizasyonun kendisine ulaşmasını bekler. 

Basit bir kaç kovala hikayesi bir anda uluslararası bir kaçışa ve kanunun ne için olduğu sorusunun canlanacağı bir trajediye dönüşecektir. 





Muhalif Drama :

Sinema için gişe kaygısıyla filme alınmış bir aksiyon hikayesinin içerisinde bir kadın karakterin rol alanı bellidir. Bu alan genellikle filmin ilk çeyreğini dahi dolduramaz. Bununla beraber erkek karakterler filmin geneline yayılsa dahi onlarında rol alanları genellikle hareket ve şiddet üzerine şekillenir. Dolayısıyla her iki taraf içinde insanı anlatan evrensel öğeler pek önemsenmez. 


İtalyan Sinemasının aksiyon hikayelerinde diğer dünya sinemalarına kıyasla yakalayabildiği farklılık insana ait mesajların verilmesi noktasında başlar. Ana karakter ne kadar maço olsa dahi gözden süzülen bir damla yaş, çaresizlik ve bir kara filme yakışabilecek senaryo oyunlarıyla şekillenen finaller bu filmlere tat katar.

Revolver açısından sola göz kırpan İtalyan yönetmenlerin klasiği olarak arka planda verilen toplumsal eleştiri mesajlarıyla adalet sistemi sorgusu es geçilmiyor. Savcı ve adalet bakanı adaletin kime göre uygulanacağı konusuna eleştiri getirirken, polis karakterin yeri geldiğinde suçlulardan daha kıyıcı bir tavır sergilemesi ise suçlu - suç ve kanun koruyuculuk arasındaki ince çizgiyi neyin belirleyebileceği konusuna bir eleştiri. 



Oliver Reed vs. Fabio Testi :

Yönetmen Sergio Sollima için Oliver Reed ile çalışabilmenin altın kuralı, oyuncudan maksimum performansın öğleden sonraya alınabileceğini bilmektir. Kaldı ki bu zaman dilimi günün başlangıcından itibaren mevcut saate kadar devrilen 10 şişe kadar şaraba tekabül etmektedir. Epik Sinema tarihinin en önemli filmlerinden Ridley Scott - Gladiator'ün, filmin çekimleri esnasında hayatını kaybeden bu büyük aktöre adanmıştır. 

Fabio Testi 1970'li yıllarda İtalya için bir diğer önemli pazar kaynağı olan fotoroman sektörünün önemli yüzlerinden birisidir. Sinemanın kartpostal yüzü olarak sadece poz vermesi ve kendisine eşlik eden kadın oyuncuya sarılması ve onu öpmesi yeterlidir. 




Salon Erkeği oyunculuğundan avantüre geçiş aşamasında sadece bir noktadan diğerine yürümekten öte filme hareket katabilecek bir oyuncu olmasının ilk adımlarındandır. Bloğumuzda daha önce incelediğimiz Il Grande Racket ile avantür konusunda üst seviyede örneklere devinimin ilk adımlarıda Revolver sayesinde olmuştur. 

Bu noktada Oliver Reed gibi bir devle başrolü paylaşmak, bazı beklenmedik kazalar haricinde önemli bir şanstır. Örneğin Testi'nin hapishaneden kaçışının ardından kelepçelerinin Reed tarafından çözüleceği sahne aktörün metot oyunculuğu üzerinden ilerlerken kendini olayın akışına kaptırarak anahtarları gecenin karanlığında sokağın mazgal derinliklerinde kaybetmesiyle senaryoda ufak değişimler yapılmasına yol açar.




Trajedi ve Morricone : 

Sollima, Citta Violenta ve Faccia a Faccia'da olduğu gibi bu filminde de müzikleri Ennio Morricone'nin yeteneğine teslim eder. Filmin ana teması Testi'nin hapishaneden kaçış sekansları üzerine çok kısa bir süre içerisinde tamamlanır ve sonuç muhteşemdir. 

Bir yandan gerilim diğer taraftan ise bir aksiyon filminin elverdiği koşullar içerisinde insani duygular adına alt metini doldurmayı arzulayan yönetmenin beklentisinin ötesinde melodilere ulaşılır. Revolver'in tamamlanmasından 36 sene sonra Quentin Tarantino filmle özdeşleşen A Friend - Un Amico parçasını Inglorious Basterds'de ayrı bir duygusal trajedi için kullanacaktır.




İtalyan Usulü Planlama :

60'lı yıllarda kendine gelip 70'lerde şahlanan İtalyan film endüstrisi Cine Citta organizasyon ve arka plan açısından Yeşilçam'dan bir tık üzerde bir oluşumdur. Ancak Hollywood'dan aynı faktör göze alındığında oldukça geridir. 

Revolver'de bu yönetimsel acemilikten payını alır. Öyleki tüm İtalyadaki dağıtım ağının parçalarını oluşturan küçük firmalar ön gösterimler esnasında filmi oldukça beğenmiş ve 1973'ün eylül ayını resmi gösterim tarihi olarak tüm ülkeye duyurmuştur. Afişler ve dış mekan reklamlarıyla desteklenen bu promosyonun ardından aniden filmin gösterimi gerçekleşemez (?) ve seyirciyle buluşma takip eden senenin Mayıs ayını bulur. 




Sezonun bitmek üzere olduğu bir dönemde hiç bir duyuru yapılmadan gösterime girişin neticesinde pek çok insanın filmden haberi dahi olmaz. 

2000'li yılların başında bağımsız DVD basım şirketlerinin Spaghetti Western, Yeşilçam Sineması ve Poliziesco filmlerini yeniden keşfederek dünyadaki sinefillerle buluşturduğu dönemde Revolver eski zamanların kayıp ve parlak bir incisi olarak yeniden ortaya çıkar. 

Blue Underground'un en önemli basımlarından olan filmin Tarantino'dan yerel B Film aşıklarına bir çok insanın arşivinin özel köşesinde yer alması sonsuz teşekkürü hakeden bir atılım.

Yazan : Gökay Gelgec - Yojimbooo




Ennio Morricone - A Friend :  

17 Kasım 2010 Çarşamba

"Popeye" DOYLE - THE FRENCH CONNECTION II - 1975


THE FRENCH CONNECTION II
"Doktorlar kayıt tutar Junkie polis ..."
Bernard Fresson - Barthélémy

"Popeye" Doyle (Gene Hackman) Newyork narkotik bürosu tarafından, 32 milyon değerinde eroin ve Fransız şebekesinin beyninin ortadan kaybolmasıyla fiyaskoya dönüşen French Connection operasyonunu gündemden kaldırmak amacıyla Marsilya'ya gönderilir.

Elinden kıl payı kaçırdığı Charnier'i (Fernando Rey) bir an önce yakalamak amacıyla düşmanının çöplüğe gelen Doyle'u, meslektaşı Barthelemy (Bernard Fresson) ve ekibinin Akdeniz usulü umursamaz tavırları beklemektedir. Kişisel çabalarıyla araştırma yapmaya çalışarak bir noktaya varamayacağını anlayan Doyle kısa bir süre içerisinde Charnier'in eline geçer...


Amerikalıyı başı boş bırakarak, Charnier ve şebekesine karşı bir yem olarak kullanan Fransız polis teşkilatının soruşturmayı yürütebilmesi için elindeki tek delil, şebeke tarafından uyuşturucu bağımlısı haline getirilmiş bir Amerikan polisinin kafasında kalanlardır.

Kanunun Gücü, Newyork'tan Marsilya'ya süren kovalamacanın yenik tarafı olmuştur


Devam Filmi :

Suç ve aksiyon sineması takipçilerinin Ronin filminden hatırlayacakları John Frankenheimer'in yönetiminde ilk filmin gerilim düzeyini tutturamayan bu devam hikayesi, belgesel nitelikli suç sineması için izlenebilir bir örnektir.


Bir devam filmi olarak "Part - Bölüm" sözcüğünün roma rakamlarıyla gösterilişi günümüz için alışılagelmiş bir özelliktir. Dünyada devam filmleri ve devam bölümlerinin bu simgelerle belirtildiği ilk film Godfather serisidir. Serinin ikinci bölümünü Part - II olarak isimlerinden Coppola'nın o dönemde betimsel olarak etkileyici bir kimlik oluşturduğunu ve etkilenmeden hareketle French Connection serisininde roma rakamlarıyla isimlendirildiğini söyleyebiliriz.


Serinin ilk filminin başarısının en önemli öğesi olan belgesel kimlik, ikinci bölümde ilki kadar kuvvetli olmamakla beraber sürdürülebilmiştir. Marsilya mafyasının uyuşturucu imalathaneleri konusunda filmin gerçekliğini destekleyen katkıları sayesinde eroin imalathaneleri, sevkiyat süreci, o döneme kadar elde edilen bilgiler doğrultusunda gerçeğe en yakın haliyle filme alınmıştır.

Gene Hackman'in filmin çekimi boyunca çektiği diz ağrıları özellikle hayata dönüş bölümünün sonrasında ki büyük kovalama sekansı için gerçek hayattakinden daha üstün bir performans göstermesine gerek bırakmamıştır. Bu noktada filmin hikayesini tamamen kişisel bir yörüngeye oturtan "Popeye" Doyle karakterinin vasat sayılabilecek bir uzatmayı ayakta tutabildiğini görüyoruz.



Kişiselleştirilmiş olan ilk bölümde yabancı bir ülkede bir polis olarak uyum sağlama sürecini canlandıran Gene Hackman, aslında tüm yaşananların Fransız polisince kendisinin bir yem olarak kullanılma süreci olduğunu izleyenlerin akıllarına getirmeyecek kadar başarılıdır.
Amerikan usulü bir yaşam tarzını bir sahil kasabasının olanca küçüklüğü içerisinde sürdürmeye çalışan polisimizin, snack bar ve tek gecelik seks deneyimlerinin yanısıra Fransız polisinin çalışma usüllerine karşı olan yabancılığıda her şeyiyle bir Amerikan Fransız kıyaslamasının öğelerini oluşturmaktadır.

İlk filminde müziklerini besteleyen Don Ellis'in bu sefer daha duygusal ve melodik jazz temalarıyla oluşturduğu temaları crime jazz'ın hoş örneklerini barındırmaktadır.

Bu arada önemli bir haber olarak, blogumuzda müzisyenler ve film müzikleri albümlerinin örnekleri için referans olarak gösterdiğimiz Movie Grooves'in yayın hayatına çok yakında son vereceğini üzülerek bildiriyoruz.


Yazan : Gökay GELGEC - Yojimbooo




FRENCH CONNECTION II Orjinal Fragmanı :

26 Ocak 2010 Salı

Nico PALMIERI - IL GRANDE RACKET - 1976


IL GRANDE RACKET
"Birileri ödeyecek!!"
Fabio Testi - Nico Palmieri

Güney İtalya'nın sakin bir kasabasının suç liderliğine soyunan bir çete gizemli bir işadamının desteğiyle kasaba esnafını haraca bağlar. Emniyetin sert polisi Nico Palmieri (Fabio Testi) bu çetenin araştırılması görevini üstlenir.

Küçük bir takibin ardından ulaştığı çete üyeleri tarafından hastanelik hale getirilen komiser sıradan bir grup serseriyle mücadele etmediğinin farkına varır. Finansal olduğu kadar hukuki yönden de desteklenen bu grup, kasaba üzerinde bir terör havası yaratır.

Kanunlar yoluyla çözüme ulaşamayan komiser zamanında bu çeteden zarar görmüş en azılı suçlularla bir intikam timi kurmaya karar verir.


Çizgisel Deneyim:

Grande Racket, isim seçiminde olduğu gibi senaryo trafiği ve duraksız aksiyonu ile tek sayılık bir çizgi romanın sayfalarından fırlayıp beyaz perdeye uyarlanmış bir öykü havasında gelişmektedir. Çizgi romanların okuyucusuyla kurduğu çizgisel iletişim filmde küçük kesitler ve dondurulmuş karelerle sunulmaktadır.

Sınırsız şiddet üzerine kurulu olan Poliziescoların vazgeçilmez temaları tecavüz, işkence ve her türlü "Haşin Etkinlikler" Avukat Giovanni'nin çetesi aracılığıyla yürütülmektedir. Öyleki kötü karakterlerinde kendi aralarında sınıflandırılması gereken bu şiddet yürütücülüğü eylemlerinde iyiler kadar göreceli kötülerde çete tarafından dolaylı yada direkt bir şekilde cezalandırılmaktadır.


Kanuna faydalı olmaya çalışan vatandaşların tecavüz, linç vb. yöntemlerle yıldırılması ve komiserin hukuk kanalıyla görevden aldırılması gibi temalar ise Poliziescoların içerdiği gerçek üstü şiddetin politik mesajlarla dengelenmesi için gereklidir.

Il Grande Racket, Il Cittadino Si Ribella'da olduğu gibi İtalyan avantürlerinin yurtdışında rahatça pazarlanabildiği bir dönemde çekildiğinden, bu dönemin diğer örnekleri gibi İngilizce dublajlı ve yabancı piyasa için yeni bir kurguyla (tecavüz sahnelerinin kaldırıldığı) Big Racket ismiyle pazarlamıştır. Kendi devrinde bir gereklilik gibi gözüken bu yeni kurgu ve dublaj, yıllar sonra orjinal seslendirme ve kurguyu arayan izleyiciler için "korkunç" bir versiyondur.


Castellari blogumuzda daha önce ele almış olduğumuz iki filminde olduğu gibi, Grande Racket'te de en yalın tabiriyle "Seyirciyi bilgilendirme" üzerine kurulu görsel edebiyatın hakkını vermektedir. Kurgu aşamasında ki bu dahiyane çözümler yıllar sonra bile pek çok izleyici için görsel birer yenilik yaratmaktadır.

Castellarinin kaçış, anı, intikam gibi temalar üzerinde metamorfik derecede yarattığı bu sıra dışı gerçekliği betimleyen hard rock melodileri ve filmin müziklerinden örnekler dinlemek için buraya tıklayınız.

Yazan: Gökay GELGEC - Yojimbooo


GRANDE RACKET - Kaçış videosu: